Het onterfde kind

De wetgever heeft echter gemeend aan zowel de gehuwde/ geregistreerde partner én kinderen bepaalde wettelijke rechten te geven in het geval je een testament maakt waarin je je partner of kind uitsluit als erfgenaam. Zo heeft je partner onder omstandigheden een (minimaal) woonrecht bij jouw overlijden van jouw woning. In dit artikel wil ik echter meer vertellen over de rechten van een kind in geval van onterving. Iets wat in onze praktijk steeds vaker onderdeel van onze advieswerkzaamheden wordt. 

Indien een kind wordt onterfd, kan dit kind binnen vijf jaar na het overlijden een beroep doen op zijn of haar legitieme portie. Deze portie bedraagt de helft van wat een kind zou kunnen erven volgens het wettelijk erfrecht. In het recente geval van onze cliënte Esther[1] ging dit om 1/6 deel van de nalatenschap van haar vader. Haar vader (alleenstaand) had haar twee broers tot erfgenamen benoemd. Wettelijk hadden Esther en haar broers ieder recht op 1/3 deel en door de onterving kan Esther een beroep doen op haar legitieme portie van een 1/2 x 1/3 = 1/6 deel. 

Kinderen worden ook wel “legitimarissen” genoemd.

De legitieme portie wordt berekend naar de zogenoemde “legitimaire massa”, ofwel het vermogen wat aanwezig is bij overlijden plus de tijdens leven gedane giften (schenkingen daaronder begrepen). Een gift is bijvoorbeeld verkoop van een woning tegen een te lage prijs. Een schenking is bijvoorbeeld het geven van € 10.000. Esther was in de veronderstelling dat alleen de gedane giften in de afgelopen vijf jaren aan haar broers moesten worden opgeteld bij het aanwezige vermogen bij overlijden. Deze beperking geldt echter alleen voor giften aan anderen. Giften aan afstammelingen (kinderen), maar onder meer ook giften die kennelijk gedaan en aanvaard zijn met het vooruitzicht dat daardoor legitimarissen worden benadeeld vallen onder de legitieme berekening. 

Het opvragen van bankafschriften vijf jaar voor overlijden tot datum overlijden is gebruikelijk in de “legitieme praktijk”, echter deze periode is dus in het geval van kinderen eigenlijk veel langer. Vraag is echter of deze oudere informatie nog beschikbaar is. Reden waarom alle kinderen openheid van zaken moeten geven en gevraagd wordt op te geven of en welke giften zij hebben ontvangen. Daarnaast staan ons ook nog andere informatiebronnen ter beschikking, denk aan het opvragen van belastingaangiften, het raadplegen van het Centraal Testamenten Register (waar “schenkingen op papier” kunnen staan vermeld) maar ook het kadaster geeft informatie zoals de (ver)koopprijs van een woning. Bankafschriften zijn vaak lastig te beoordelen. Met name als een kind al jaren voor overlijden van de ouder de financiën beheerde. Vooral contante opnames kunnen vaak vragen oproepen. 

Bijzonder bij deze legitieme zaken is dat het kan voelen alsof de overledene na overlijden nog rekening en verantwoording moet afleggen over zijn financiële leven. Kinderen kunnen in de bankafschriften zien waar en hoeveel geld de overledene uitgaf. Terwijl je bij leven de vrijheid hebt om je geld uit te geven aan wat en wie je wilt, kan daar na overlijden een oordeel over geveld worden. Wij onderzoeken, berekenen en bemiddelen regelmatig in legitieme zaken. Het lijken financiële zaken, maar meestal horen wij dat het niet om het geld gaat, maar eerder om toch nog een stukje erkenning en afsluiting voor een kind. 

Heb je vragen over de mogelijkheden ten aanzien van onterving van je kinderen, of wil je je laten adviseren over het inroepen van je legitieme portie?

Neem dan contact met ons op.

Rachel Hayhoe

Hayhoe Familierechtadvies

Gorslaan 47

1441 RG Purmerend

T 0299-473396

www.hayhoefamilierechtadvies.nl

[1] naam en situatie gefingeerd