Ingenieursbureau Lankelma 125 jaar thuis ‘onder de grond’

28 oktober 2021, 11:45 Algemeen

Ingenieursbureau Lankelma werkt ‘onder de grond’, al 125 jaar. Daar doet het Purmerendse familiebedrijf het meest onzichtbare, maar tegelijkertijd meest belangrijke werk. Begonnen met het boren naar gas en water, daarna naar sonderen en funderen ten behoeve van bouwwerken, tot het in kaart brengen van dijksterkte toe. Het heien is Gerard Lankelma, vierde generatie, met de paplepel ingegoten. En nog steeds, al heeft hij in 2015 de aandelen overgedaan aan zijn dochter Anne, staat hij bijna dagelijks door heel Nederland met zijn ‘voeten in de klei’.

Op een waterpomp (1910) en een oud sondeerapparaat (1948) in de entree na is aan het fonkelnieuwe pand in de Baanstee de lange geschiedenis niet af te zien. Eind 19e eeuw startte Jacob Volkert op de Achterdijk in Purmerend, vandaar verhuisde het bedrijf naar de Zuidoostbeemster, tot een half jaar geleden dit mooie nieuwe pand werd betrokken. Een lange geschiedenis, met mooie wapenfeiten, zoals overovergrootvader Jacob, de architect, die het ontwerp maakte voor Villa Clementine, en de vele uitvindingen van diens zoon Jacob Volkert die de basis legden voor de huidige, enorme expertise van Lankelma waar het gaat om grondonderzoek en geotechniek.

Het Purmerendse familiebedrijf behoort tot de top van sondeerbedrijven in Nederland

Exploitabel brongas

In 1896 stuitte Jacob Volkert, ‘zo’n echte uitvinder die van alles en nog wat uitvond maar geen stuiver verdiende’, op een manier om brongas uit de grond te halen zodat het gebruikt kon worden. “Hij maakte dat brongas exploitabel middels gasbroninrichtingen”, vertelt Gerard. “Later breidde hij dat uit met grondboringen voor watervoorzieningen.” De methodiek voor boren in de grond voor funderingen startte het bedrijf op na de oorlog. “Na de oorlog kwam er steeds meer aandacht voor de ondergrond bij boringen. Ons bedrijf was één van de eerste om dit op te pakken omdat we natuurlijk al veel kennis hadden van de ondergrond. We richten ons met name op de paalfunderingen. Hierbij gaat het om het draagvermogen van de paal. Daarvoor moet je gegevens uit de grond halen. Zo zijn we begonnen met het sonderen. Er gaat een pen de grond in, meetapparatuur meet de kracht die nodig is om de pen in de grond te krijgen. Dat is maatgevend voor de draagkracht van de paal. Wanneer er dan geheid wordt kun je daar een garantie op afgeven.”

Grote projecten

Grondonderzoek is nodig ten behoeve van de stabiliteit van de ondergrond. Zo zat Lankelma vijf jaar onder het Centraal Station in Amsterdam tijdens de grote verbouwing. Dat is zeker niet het enige grote project. Er zijn tientallen sondeerbedrijven in Nederland, maar Lankelma mag zich toch wel rekenen tot de top 5. “Vorig jaar hadden we ook een heel groot project; de uitbreiding van de A15 van Tiel naar de Duitse grens. Dat hebben we helemaal in kaart gebracht. Er zou ook een grote brug komen met een overspanning van 125 meter, dubbeldeks. Dat gaat om onderzoeken van een paar miljoen en er komt veel specialisme bij kijken. We hebben gesondeerd op het water en op 75 meter diepte, dat was best wel extreem. Maar er kwam niets, dit project werd daarna gecanceld in verband met de stikstofproblematiek.

Ons bedrijf was één van de eerste om het sonderen op te pakken omdat we natuurlijk al veel kennis hadden van de ondergrond

Zelf ontwikkeld materieel

Speciale funderingstechnieken, maar ook een oplossing voor elke moeilijke situatie. Dat van pas kwam bij de restauratie van de Nieuwe Kerk op de Dam, de Grote Kerk in Edam, de vele hotels, een parkeergarage onder het bestaande Shell hoofdkantoor, stadsvernieuwingsprojecten en woningrenovaties. Het geeft wel aan hoever de expertise van het bedrijf reikt. Veel materieel dat wordt gebruikt is in eigen huis bedacht en gemaakt. Zo kan Lankelma sonderen in het water, met een sondeerponton op spuds, maar ook op het spoor en zelfs in huis en in krappe ruimtes. “Dat doen we regelmatig in Amsterdam. Daar is op veel plekken de fundering niet zo goed, die moet hersteld worden. Sonderen is op zich niet duur, maar een fundering wel, daar wil je geen risico’s in nemen. Dan kun je beter een gedegen onderzoek vooraf doen. Een goede fundering is tegenwoordig ook vereist in de bouwvergunning.”

Stabiele dijken

Lankelma wordt ook ingeschakeld bij het optimaal houden van dijken. Gerard: “Zeker na de dijkverzakking een tijdje terug als gevolg van de droogte. De status van de dijk kunnen we met onze huidige technieken goed in kaart brengen. Zo kun je urgentie veel eerder aantonen. We hebben inmiddels al veel dijken gecontroleerd op stabiliteit, en er zit nog veel meer aan te komen.” Daarnaast zit Lankelma in het calamiteitenteam van de gemeente Amsterdam en is stand by wanneer er een probleem is met een brug of een kade. “Dan doen wij grondonderzoek, rekenen de damwanden uit en wanneer die zijn aangebracht is het weer een stuk veiliger geworden.”

De paplepel

Toen de vader van Gerard in 1980 overleed had het bedrijf twee man personeel. Maar daarna ging het hard. “We zaten op een gegeven moment met 250 man personeel en vier vestigingen, tot in Engeland aan toe.” In 2003 verkocht hij het funderingswerk en ging met 80 mensen verder. Nadat hij in 2011 ziek werd begon hij daarna praktisch opnieuw en bouwde het, samen met zijn dochter Anne en partner Mary, op tot wat het nu is: 20 mensen in dienst en met een focus alleen nog op sonderen. Anne zit al ruim tien jaar in de zaak en in 2015 nam zij de aandelen over. “Geen verrassing hoor”, benadrukt Gerard, “ze had het er in haar jeugd al over om de zaak over te nemen. Die ambitie was er altijd al.” Dezelfde paplepel waarschijnlijk…

125 jaar expertise

Deze omvang is goed in de hand te houden, geeft hij aan. “Bij zo’n groot bedrijf weet je niet meer wat er gebeurt. Je was ook niet meer met je vak bezig, alleen met andere zaken, van de bank tot verzekeringen tot vakbond.” Gerard staat nu weer met de ‘voeten in de klei’. Bij ingewikkelde werken gaat hij altijd zelf langs voor de offerte, “zodat ik weet wat me te wachten staat”. Zo reist hij door heel Nederland, want Lankelma zit overal. Met die bijzondere 125 jaar oude expertise weet men het bedrijf te vinden.

Kan niet, bestaat niet

In 1996, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Lankelma, verscheen van de hand van stadshistoricus Jack Otsen een mooi, gedegen werk over de geschiedenis van het bedrijf en de voorouders van Gerard en Anne. Gerard had zelf het slotwoord er in, dat precies aangeeft waar het bedrijf voor stond en nog steeds voor staat: “Kan niet, bestaat niet.”

Een stukje bedrijfsgeschiedenis staat in de entree.(Foto: Evert Ruis)